İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN NERESİNDEYİZ?

İş sağlığı ve güvenliği, en basit anlatımıyla; işyerlerinde çalışanların, sağlıklı ve güvenli ortamlarda çalışması demektir. Diğer bir deyişle; çalışanların, çalıştıkları yerlerde ölümlü veya yaralanmalı hiçbir iş kazasına uğramaması veya bunun en düşük düzeyde tutulması durumudur.

İLO(Uluslararası Çalışma Örgütü) verilerine göre, dünyada her yıl yaklaşık 2,3 milyon kişi, iş kazası ve/veya meslek hastalıklarından dolayı hayatını kaybetmektedir. Bu kayıpların maliyeti ise milli gelirlerin % 4’ünü yani 2,2 trilyon dolar oluşturmaktadır.

Sağlık nedir? Sağlık; bedenen ve ruhen iyilik halidir ve bu da insanın bulunduğu ortamlarla(sosyal-toplumsal ve çalışma ortamı) ilgilidir. İş sağlığı ve güvenliğinin işlevi şudur: 1- Yapılan işin sağlığa, hastalığın verime olan etkisini inceler; 2- Çalışanın, işin ve çevrenin güvenliğini korur; 3- İşin verimini arttırmaya çalışır; 4- İşin insana, insanın işe uyumunu sağlar.

İş güvenliğinin temel hedefi ise; çalışanları korumak, üretim, hizmet ve işletme güvenliğini sağlamaktır. İş kazalarının temel nedenleri de; insan, yönetim ve kullanılan makine/cihaz kaynaklıdır.

İşveren, uygun ve güvenli bir çalışma ortamı yaratmakla yükümlüdür. Çalışanlar da; uygulamaya konulan eğitim programları çerçevesinde, iş sağlığı ve güvenliği eğitimine katılarak edindiği bilgileri, yaptığı iş ve işlemlerde uygular. Bu konuda hazırlanan talimatlara uyarlar.

Çalışanların uyması gereken kurallar ise şunlardır: 1- İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve/veya çalışan temsilcisiyle işbirliği yapmak, 2- Alınan eğitime uygun davranmak ve işverenin talimatlarına uymak, 3- Kendilerinin yaptığı işten dolayı, diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemek, 4- İşyerindeki ekipmanları uygun şekilde kullanmak, güvenlik donanımlarını devre dışı bırakmamak, 5- İş ortamının koşullarına uygun olarak baret, maske, çelik burunlu ayakkabı, kulaklık, paraşüt tipi emniyet kemeri gibi ‘Kişisel Koruyucu Donanımları(KKD)’ uygun şekilde kullanmak, 6- Ciddi bir tehlikeyle karşı karşıya kalındığında, işverene veya çalışan temsilcisine hemen haber vermek.

Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri çok yetersiz... Bu sistem henüz yerine oturmuş, bu alanda bir kültür oluşmuş değil. Sahada yaptığımız çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliği konusunda yavaş yavaş bir kültürün ve anlayışın oluşmaya başladığını gözlemliyoruz. Bu, sevindirici bir gelişme ama daha işin başında olduğumuzu da söylemek zorundayız.

SGK verilerine göre son 12 yılda ülkemizde, 14.125 çalışan hayatını kaybetti. 2014 yılında raporlanan iş kazası sayısı 221,366. 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren tüm işletmeler için iş güvenliği, risk değerlendirmesi, acil durum eylem planı gibi yükümlülükler getirildi. 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde 1 Ocak 2013, 50’den az işçi çalıştıran tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde 1 Ocak 2014, 50 kişiden az işçi çalıştıran işyerlerinde 1 Temmuz 2016, tüm kamu kurumlarında(büro ortamları) 1 Temmuz 2016 tarihinden itibaren iş sağlığı ve güvenliği hizmeti almak ya da işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelini çalıştırma zorunluluğu getirildi. Yasa ile getirilen yükümlülüklere uyulmaması durumunda ciddi miktarlarda para cezaları söz konusu. Örneğin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmemenin cezası 6.511 TL ile 19.533 TL arasında; risk değerlendirmesi yapmamak 5.859 TL ile 17.579 TL arasında; Büyük kaza önleme belgesinin hazırlamamak ise 65.122 TL ile195.368 TL arasında…(Hürriyet İK, 14.2.2016)

 Nevzat Çağlar Tüfekçi

isgveinsan@gmail.com